Odmowa udziału w spisie powszechnym jest zagrożona grzywną. A umyślne skłamanie?

Tylko do czwartku można wziąć udział w Narodowym Spisie Powszechnym. Do ostatnich spóźnialskich w tym tygodniu zadzwonią rachmistrzowie, by zadać kilkadziesiąt pytań dotyczących sytuacji zawodowej, mieszkaniowej i rodzinnej. Udział w spisie jest obowiązkowy, więc nie można odmówić. Do tej pory GUS zgłosił ok. 160 wniosków o ukaranie za odmowę udziału. Grzywna za odmowę wynosi maksymalnie 5 tys. zł, nakłada ją sąd. Do tej pory żaden wyrok nie został jeszcze wydany.

„Dziennik Gazeta Prawna” zwrócił w rozmowie z prezesem GUS Dominikiem Rozkrutem uwagę na to, że ustawa o statystyce publicznej daje też możliwość ukarania osób za podanie nieprawdziwych informacji w spisie. Jest to nawet zagrożone karą więzienia. Stąd pytanie, czy są pierwsze wnioski o ukaranie w takich przypadkach?

Prezes GUS przyznał, że istnieje taka możliwość. Teoretycznie.

- Na razie bardziej jesteśmy skupieni, aby przeprowadzić wywiady z respondentami. Weryfikacja nastąpi, ale w późniejszym okresie. Wówczas, jeżeli pojawią się przypadki podania fałszywych informacji, to będziemy takie zawiadomienia również kierować na policję. Jeśli uznamy, że ktoś w sposób intencjonalny chce nas wprowadzić w błąd, wtedy będzie mógł zostać pociągnięty do odpowiedzialności. Miejmy jednak świadomość, że NSP jest realizowany na poziomie całej populacji Polski i dane w nim przekazane będą sprawdzane z innymi rejestrami i na tej podstawie korygowane – powiedział.

Jakie pytania w spisie powszechnym?

Ponieważ spisem powszechnym będą objęci także obcokrajowcy, to trudno wskazać dokładną listę pytań dla każdego z respondentów. Może się ona skracać lub wydłużać w zależności od udzielanych odpowiedzi, które wynikają z indywidualnej sytuacji mieszkańca Polski (np. wieku, jego historii migracyjnej, statusu na rynku pracy, bycia osobą z niepełnosprawnościami itp.).

Ogólny zakres pytań Narodowego Spisu Powszechnego 2021 przedstawia się następująco:

• płeć;
• wiek;
• adres zamieszkania;
• stan cywilny;
• kraj urodzenia;
• kraj posiadanego obywatelstwa;
• bieżący status aktywności zawodowej – pracujący, bezrobotni, bierni zawodowo;
• lokalizacja miejsca pracy;
• rodzaj działalności zakładu pracy;
• zawód wykonywany;
• status zatrudnienia;
• wymiar czasu pracy;
• rodzaj źródła utrzymania osób;
• rodzaje pobieranych świadczeń;
• poziom wykształcenia;
• samoocena niepełnosprawności;
• prawne orzeczenie o niepełnosprawności lub niezdolności do pracy;
• stopień niepełnosprawności;
• grupy schorzeń powodujące trudności w wykonywaniu codziennych czynności;
• okres zamieszkania w obecnej miejscowości;
• miejsce poprzedniego zamieszkania w kraju;
• miejsce zamieszkania rok przed spisem;
• fakt przebywania kiedykolwiek za granicą;
• rok przyjazdu /powrotu do Polski;
• miejsce zamieszkania za granicą – kraj (dla osób przebywających kiedykolwiek za granicą);
• kraj przebywania i rok wyjazdu z Polski (dla osób przebywających czasowo za granicą);
• narodowość – przynależność narodowa lub etniczna;
• język, którym posługują się osoby w kontaktach domowych;
• wyznanie – przynależność do wyznania religijnego;
• stopień pokrewieństwa z reprezentantem gospodarstwa domowego;
• tytuł prawny gospodarstwa domowego do zajmowanego mieszkania;
• rodzaj pomieszczeń mieszkalnych;
• stan zamieszkania mieszkania;
• własność mieszkania;
• liczba osób w mieszkaniu;
• powierzchnia użytkowa mieszkania;
• liczba izb w mieszkaniu;
• wyposażenie mieszkania w urządzenia techniczno-sanitarne;
• rodzaj stosowanego paliwa do ogrzewania mieszkania;
• tytuł prawny zamieszkiwania mieszkania przez gospodarstwo domowe;
• rodzaj budynku, w którym znajduje się mieszkanie;
• stan zamieszkania budynku;
• wyposażenie budynku w urządzenia techniczne;
• powierzchnia użytkowa mieszkań w budynku;
• liczba izb w budynku;
• własność budynku;
• liczba mieszkań w budynku;
• rok wybudowania budynku.